Брижит Бардоның Қасым-Жомарт Тоқаевқа жазған хаты

Франциялық киноактриса Брижит Бардо Қасым-Жомарт Тоқаевқа үшінші мәрте хат жазып, “Жануарларды қорғау туралы” заңға тоқталды.

Құрметті Президент Қасым-Жомарт Тоқаев,

Бұл менің Сізге үшінші үндеуім. Менің алғашқы хатымнан кейін Сіз өте күшті қоғамдық саяси ерік-жігер көрсетіп, жануарларды қорғау туралы заң қабылдауды тапсырдыңыз. Бұл ишарат Сіздің еліңізде ғана емес, халықаралық деңгейде де мойындалып, Қазақстанда елеулі өзгерістер орын алатынына үлкен үміт берді.

Бүгінде заң жобасы Қазақстан Республикасы Парламентінің қабылдауына және осы жылдың соңына қарай Сіздің бекітуіңізге дайын. Заң жобасында жануарларға зорлық-зомбылықсыз көзқарас, жауапты күтім, дельфинарийлер, мобильді және қарым-қатынас жасайтын зоопарктерге тыйым салу, иттер мен мысықтарды жеуге тыйым салу сияқты көптеген жақсы ережелер бар, дегенмен көптеген шаралар 2029 жылы ғана толығымен енгізілетін болады. Алайда, өкінішке орай, заңда қаңғыбас жануарларға қатысты өте қауіпті мақалалар бар, ол мақалалар біздің қорғансыз жолдастарымызды қорғамайтыны бір бөлек, оларды өлтіруді заңдастыру қаупін төндіреді.

5-тараудың 25-бабында «Қаңғыбас жануарлардың санын кез-келген тәсілмен, соның ішінде уларды, басқа химиялық заттарды қолдану арқылы реттеуге тыйым салынады» делінгеніне қарамастан, 24-бапта «Жануарларды аулау, уақытша ұстау және өлтіруді аулау қызметтері немесе тіпті жеке кәсіпкерлер жүзеге асыра алады» делінген. Бұл зорлық-зомбылық пен озбырлыққа жол ашатын өте қарама-қайшы және екі ұшты нормалар.

Жобада сегіз рет қайталанатын «аулау, уақытша ұстау және өлтіру» сөздер тізбегі Қазақстан қаңғыбас иттерді өлтіру арқылы олардың санын бақылаудың ескі және тиімсіз тәжірибесін жалғастыратынына сенімділік береді.

Заңда қаңғыбас жануарлардың санын басқарудың жалғыз тиімді, этикалық және жауапты әдісі аулау, зарарсыздандыру, егу, чиптеу және табиғи ортасына қайтару туралы айтылмаған. Алайда, бұл Қазақстан 2013 жылдан бері мүшесі болып табылатын Жануарлардың денсаулығын қорғау жөніндегі дүниежүзілік ұйымның ұсынымдары. Бұл ұсынымдар ең тиімді деп ғылыми түрде дәлелденген, оларды даярланған және білікті мамандар орындауы керек. Бұл да заңда көрсетілуі керек.

Жануарларды қорғау туралы заң тарихи және Орталық Азияның барлық елдері үшін үлгі болатын, біз қошеметтеп, қуанатын заң болуы керек. Қазіргі күйінде заң жобасы қате түсінуге көптеген мүмкіндік тудырады, ал «өлтіру» сөзінің 20 рет айтылатындығы сақтық танытудың және оны қабылдауға қарсы тұрудың қаншалықты орынды екендігін көрсетеді. Заңда 24-бап мүлдем болмауы тиіс.

Президент мырза, Қазақстан Үкіметіне жоғарыда аталған түсініктемелерді ескеруге нақты тапсырма беруіңізді сұраймыз. Заң өзінің түпкі мақсаты – жануарларды шын мәнінде қорғау және оларды күтіп-бағу үшін мамандардың қолына беруге қатысты қандай да бір екіойлылық тудырмай жақын арада қабылдануы тиіс.

Менің жүрегім үмітке толы.

Брижит Бардо

Қор Президенті

Париж, 15/12/2021